Geschiedenis van de Put van Ekeren

Wat we nu kennen als de Put van Ekeren, Domein Muisbroek, was in de 19de eeuw een polder, gelegen tussen Hoevenen, Ekeren, Wilmarsdonk (waarvan je de toren van de Sint Laurentiuskerk nog kan zien vanop de Noorderlaan) en Oorderen (ongeveer op de plek waar later General Motors, plant 2 stond). Het was een gevariëerd landschap, met hogere percelen, dijken en lagere (moerasachtige) zones. Waar het merkteken staat op de tekening, is ongeveer waar nu de parking eindigt aan de doorsteek naar de tuintjes en schuur.

In de periode 1925-1930 werd het station van Oorderen omgebouwd tot een goederenrangeerstation "Antwerpen Noord" met verbinding naar lijn 12 Antwerpen- Essen. Om deze zone een eenvormige hoogte te geven, werd zand afgegraven. Zo ontstond de grote en de kleine put van Ekeren. Deze worden gevoed met water van het Schoon Schijn. Het water werd gebruikt als watervoorziening voor het rangeerstation. Naar verluidt werd het water ook gebruikt voor de stoomtreinen. Zeker is dat dit vandaag met de huidige waterhardheid (DH 35), niet meer zou kunnen. (Zie verder bij de aanleg van de havenweg hoe dit komt)

Rond 1929 werden verschillende polderdorpen ingelijfd bij Antwerpen

Tijdens de uitvoering van het zgn. 10-jarenplan voor de haven van Antwerpen (1956-1965) werden vele polderdorpen afgebroken (Wilmarsdonk: 1966, Oorderen: 1965). De vrijgekomen gronden werden opgehoogd met zand uit de nieuw gegraven dokken. Op die manier werd toen de haven uitgebouwd tot aan de Zandvlietsluis (1967). Tijdens deze werken werd het grondgebied rond Muisbroek ook opgehoogd, maar nooit in exploitatie genomen. Hierdoor kon de natuur het terug veroveren. Dit vormt de huidige Bospolder en Ekers Moeras, sinds 2002 beheerd door Natuurpunt.

De straat naar de parking draagt de naam Ekerse Dijk. Een stuk van de originele Ekerse Dijk kan je nog zien aan de verhoging in het verlengde van de parking. Een leuk artikel over het ontstaan en het nut van deze dijk kun je vinden op de website van www.schattenvanekeren.be,  het artikel vind je hier.

Sinds het midden van de 18de eeuw werd het Schijn in verschillende fases omgeleid. Origineel liep het over een traject van ongeveer 4,5 km naar de Schelde na het Rivierenhof (dwars door Antwerpen via o.a. de Herentalsevaart, nu Herentalsebaan). Vandaag moet het water ongeveer 17,5 km afleggen. Uiteindelijk wordt dat water van het noordelijk deel van het Schijn (het Schoon Schijn), door het pompstation Rode Weel, vroeger in de Schelde nu in het kanaaldok gepompt (info integraal waterbeleid vlaanderen).

In 1970 werd de havenweg (ook Zoomse weg, nu A12) tot aan de Leugenberg opengesteld. Tijdens de aanleg ervan, is gebruik gemaakt van zand uit de grote put om een goede wegfundering aan te leggen. Hierdoor ontstonden de diepere delen in de grote put. Daarbij werden de grondlagen uit het Plioceen en Mioceen doorbroken. Het is daar, waar je veel fossielen kunt vinden, in de wanden van het diepere gedeelte. Het openleggen van deze sediment zones, vol met kalkhoudende fossielen, is de reden dat de hardheid van het water zo hoog is geworden.

De stad Antwerpen huurt de gronden van de NMBS. In 1975 werd er toestemming gegeven aan de AVOS-clubs om te duiken in onze put. Op 1 januari 1997 werd de concessie van de grote vijver aan AVOS gegeven.
Sinds die datum beheert AVOS de infrastructuur van de Put van Ekeren:

In 1998 werd er een grote vliegtuigbom uit WO2 tot ontploffing gebracht in het diepste gedeelte van de grote put. Met als gevolg dat de oorspronkelijke diepte van 21 meter gereduceerd werd tot ongeveer 19 meter.

In 2018 werd het domein Muisbroek en Ekerse polder overgedragen van district Antwerpen naar het district Ekeren.

De duiksteiger

Voor de steiger werd gebouwd, werd er meestal in het water gegaan vanaf de kant, de plek werd door velen “het strandje” genoemd: de inham enkele tientallen meters oostelijker van de huidige stijger.

In 2001 werd de eerste versie van de stijger in gebruik genomen: het centrale plateau en de linker trap en de bootladder (om eruit te komen)

Later werd het rechter zijplateau en de daaraan verbonden trap toegevoegd

In 2018 kreeg de steiger nieuwe traanplaat en werd de linkertrap verwijderd wegens verregaande slijtage

In 2020 werden door corona het gebruik van de put intensiever, hierdoor

 werden de volgende herstellingen, verbeteringen noodzakelijk:

• Herstellen van enkele treden aan de rechtertrap.
• Plaatsen van flessteunen
• Plaatsen van antislip-ratings op de rechtertrap en zijplateau’s

In 2021 werd een nieuwe grotere versie van de linkertrap geplaatst.

Deze werken werden gratis uitgevoerd door “Bastiaens Onder Water Werken”

De steiger Duikers Met een Handikap(DMH) en
Lange AfstandsZwemmers-Triatleten (LAZ)

Aan de westzijde van de put staat een loods die ooit nog werd gebruikt door een roeiclub. Om hun boten in het water te leggen was er een vlottende steiger aangelegd, die hoe langer hoe instabieler werd.

In 2007 werd deze vlottende stijger vervangen door een extra brede trap zodat DMH en hun helpers makkelijk te water kunnen gaan, ver van de drukte van de duiksteiger.

In 2020 werd deze stijger ook aangeduid als vertrekpunt voor de lange afstandszwemmers en triatleten.  

Overige infrastructuur

Het originele infobord uit de laatste jaren van de vorige eeuw, werd in 2020 vernieuwd (het huidige bord).De grote veranderingen waren nieuwe foto’s van vissen en standbeelden en op het plan van de put werd de “zone voorzien voor vissers” verwijderd: vissen mag enkel in de kleine put.

Omdat de verbodsborden “verboden te zwemmen”, regelmatig werden vernield, werd in 2020 verschillende tonnen geplaatst in het water, op enkele meters van de kant, met dezelfde aanduiding.

Op onze vraag legt de groendienst van Ekeren, bijna jaarlijks, een nieuwe laag houtpulp op het pad naar de duiksteiger.

Einde 2020 is de groene boei losgekomen van zijn ketting, in januari 2021 werd deze terug vastgelegd, enige maanden daarna werd de ketting vervangen door een nieuwe, de oude werd als anker gebruikt, dit door de gratis aangeboden hulp van “Antwerp Underwater Solutions” i.s.m. “Questdiving”.

Het Paviljoen

Na vele jaren lobbywerk, besprekingen met stad en district, concretere afspraken einde 2019 en 2020, kwamen er concrete plannen  op tafel: op onze algemene vergadering van 2021 kregen we een presentatie waarin het kabinet van de burgemeester een plan voorstelde dat tegen einde 2021 gefinaliseerd zou zijn: het paviljoen/sanitaire blok.

De architectuur is gebaseerd op de vorm van een boei met duikvlag. Het herbergt 2 kleedkamers, 2 toiletten en een spoelbak. De toegangscontrole verloopt via de QR code van je vergunning. (een QR code die al van 2019 aanwezig is op de vergunning).